ปกป้องและพัฒนาการได้ยินและสุขภาพสมองของคุณ: ถอดรหัสวิทยาศาสตร์จาก Andrew Huberman Lab

การได้ยินเป็นหนึ่งในประสาทสัมผัสที่สำคัญที่สุดของเรา แต่เรามักละเลยจนกว่าจะเกิดปัญหาขึ้น ดร.คอนสแตนตินา สแตนโควิช ผู้เชี่ยวชาญด้านโสต ศอ นาสิกวิทยาจาก Stanford School of Medicine ได้ร่วมพูดคุยกับ Andrew Huberman ใน Huberman Lab เพื่อเจาะลึกวิทยาศาสตร์ของการได้ยิน ความเชื่อมโยงกับสุขภาพสมอง และวิธีที่เราจะปกป้องสมบัติล้ำค่านี้

ปัญหาการสูญเสียการได้ยินที่มองไม่เห็น

ปัจจุบันมีผู้คนทั่วโลกกว่า 1.5 พันล้านคนประสบปัญหาการสูญเสียการได้ยิน และองค์การอนามัยโลก (WHO) คาดการณ์ว่าจำนวนนี้จะเพิ่มขึ้นอีก 1 พันล้านคนภายในปี 2050 การสูญเสียการได้ยินไม่ได้เป็นเพียงปัญหาทางกายภาพ แต่ยังส่งผลกระทบอย่างลึกซึ้งต่ออารมณ์ ความสัมพันธ์ทางสังคม และความสามารถในการคิดอ่าน (Cognition) ที่สำคัญคือ มีหลักฐานเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ที่ชี้ให้เห็นถึงความเชื่อมโยงที่แข็งแกร่งระหว่างการสูญเสียการได้ยินกับภาวะสมองเสื่อม

กลไกอันซับซ้อนของระบบการได้ยิน

การได้ยินเริ่มต้นเมื่อคลื่นเสียงเดินทางผ่านช่องหูและทำให้เยื่อแก้วหู (Tympanic Membrane) สั่นสะเทือน การสั่นสะเทือนนี้จะถูกส่งต่อไปยังกระดูกหูที่เล็กที่สุดสามชิ้น (Malleus, Incus, Stapes) ซึ่งจะส่งแรงสั่นสะเทือนต่อไปยังของเหลวในหูชั้นใน ที่นี่เองเป็นที่อยู่ของเซลล์รับความรู้สึกที่ละเอียดอ่อนอย่างยิ่งยวดที่เรียกว่า 'Hair Cells' (เซลล์ขน) เมื่อเซลล์เหล่านี้ขยับ มันจะเปลี่ยนสัญญาณกลไกเป็นการกระแสไฟฟ้าและส่งไปยังเส้นประสาทการได้ยิน เพื่อส่งต่อไปยังสมอง

หูชั้นใน โดยเฉพาะส่วน Cochlea (หอยโข่ง) มีขนาดเล็กมากเพียงเท่าใบหน้าส่วนบนของลินคอล์นบนเหรียญเพนนี และบรรจุของเหลวเพียงสามหยดน้ำฝนเท่านั้น แต่กลับเป็นอวัยวะรับสัมผัสที่ไวที่สุดในร่างกาย สามารถตรวจจับการเคลื่อนที่ในระดับอนุภาคไฮโดรเจนได้

ประเภทและความเสียหายของการได้ยิน

การสูญเสียการได้ยินแบ่งเป็นสองประเภทหลัก:

• Conductive Hearing Loss: เกิดจากปัญหาในการนำเสียงไปยังหูชั้นใน เช่น รูที่แก้วหู หรือกระดูกหูไม่สั่นสะเทือน สามารถรักษาได้ด้วยการผ่าตัดหรือเครื่องช่วยฟัง
• Sensorineural Hearing Loss: เกิดจากความเสียหายในหูชั้นใน ซึ่งเป็นประเภทที่พบบ่อยกว่าและท้าทายในการรักษา

สิ่งที่เราเคยคิดว่าเป็น 'Temporary Threshold Shift' (การเปลี่ยนแปลงเกณฑ์การได้ยินชั่วคราว) หลังจากการสัมผัสเสียงดัง เช่น เสียงดังในคอนเสิร์ตและมีเสียงหูอื้อชั่วคราว ปัจจุบันเรารู้แล้วว่าบางกรณีอาจนำไปสู่ความเสียหายถาวรที่เรียกว่า 'Hidden Hearing Loss' ซึ่งอาจไม่ปรากฏในการทดสอบการได้ยินมาตรฐาน แต่ผู้ป่วยจะรู้สึกว่าได้ยินไม่ชัดเจนในสภาพแวดล้อมที่มีเสียงดัง หรือมีอาการหูอื้อ (Tinnitus) เรื้อรัง

ระดับเสียงที่ปลอดภัยและการป้องกัน

ระดับเสียงจะวัดเป็นเดซิเบล (dB) ซึ่งเป็นมาตราส่วนลอการิทึม

• 60 dB: ระดับเสียงพูดปกติ
• 80 dB: เสียงในห้องโดยสารเครื่องบิน (ปลอดภัย 8 ชั่วโมง)
• 100 dB: เสียงรถมอเตอร์ไซค์
• 110-120 dB: เสียงในคอนเสิร์ต (อันตราย)
• 140 dB: เสียงเครื่องยนต์เจ็ต (เป็นอันตรายถึงขั้นหูหนวกถาวร)

กฎง่ายๆ คือ ทุกๆ การเพิ่มขึ้น 3 เดซิเบล จะต้องลดระยะเวลาการสัมผัสเสียงลงครึ่งหนึ่ง ตัวอย่างเช่น 83 dB ปลอดภัย 4 ชั่วโมง, 86 dB ปลอดภัย 2 ชั่วโมง และ 92 dB ปลอดภัยเพียง 30 นาที คอนเสิร์ตส่วนใหญ่มักมีระดับเสียงเกิน 92 dB

วิธีป้องกัน:

• สวมที่อุดหู: เลือกที่อุดหูที่ลดเสียงได้ 10-30 dB และสวมให้ถูกต้อง
• แมกนีเซียม: การศึกษาชี้ว่าการเสริมแมกนีเซียมก่อนสัมผัสเสียงดังอาจช่วยป้องกันการสูญเสียการได้ยินได้ โดยเฉพาะ Magnesium Threonate ที่เชื่อว่าสามารถข้าม Blood-Brain Barrier ได้ดีที่สุด

Tinnitus (หูอื้อ) และการดูแล

Tinnitus เป็นเสียงหลอนที่สมองสร้างขึ้นมา มักเกิดจากการที่สมองได้รับข้อมูลเสียงลดลง แม้ว่าการเสริมอาหารเสริมส่วนใหญ่จะยังไม่แสดงผลชัดเจนในการรักษา Tinnitus แต่การบำบัดพฤติกรรมและความรู้ความเข้าใจ (Cognitive Behavioral Therapy) และการใช้เครื่องช่วยฟัง (สำหรับผู้ที่ต้องการ) ได้รับการรับรองว่ามีประสิทธิภาพ

ผู้ที่มีอาการ Tinnitus ควรได้รับการประเมินจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อหาสาเหตุที่แท้จริง และควรพยายามเบี่ยงเบนความสนใจจากอาการหูอื้อ เพราะยิ่งให้ความสนใจมากเท่าไหร่ วงจรในสมองที่เกี่ยวข้องกับอาการก็จะยิ่งถูกเสริมแรงมากขึ้น

ปัจจัยอื่นๆ ที่ส่งผลต่อการได้ยิน

• ยา: ยาแก้ปวดกลุ่ม NSAIDs (เช่น Ibuprofen), ยาปฏิชีวนะบางชนิด (เช่น Gentamicin), ยาขับปัสสาวะ (เช่น Furosemide) และยาบางชนิดที่ใช้รักษาภาวะหย่อนสมรรถภาพทางเพศ อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการสูญเสียการได้ยิน
• สารเคมีและมลภาวะ: โลหะหนัก (เช่น ตะกั่ว, ปรอท) เป็นพิษต่อเซลล์ประสาทในหู นอกจากนี้ การศึกษาเบื้องต้นยังพบว่า Micro and Nanoplastics (พลาสติกขนาดเล็ก) สามารถถูกดูดซึมโดย Hair Cells ในหูชั้นในได้ ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อการทำงานของหูในระยะยาว
• ฮอร์โมน: ผู้หญิงมักมีการได้ยินที่ดีกว่าผู้ชายก่อนวัยหมดประจำเดือน ซึ่งบ่งชี้ว่าฮอร์โมนเอสโตรเจนอาจมีส่วนช่วยในการปกป้องการได้ยิน

การพัฒนาและการดูแลระบบการได้ยิน

ทารกในครรภ์สามารถได้ยินเสียงได้ตั้งแต่ไตรมาสที่สอง และระบบการได้ยินจะสมบูรณ์ตั้งแต่ในครรภ์ การฟังเพลง การเรียนรู้ภาษาใหม่ หรือการสัมผัสกับสภาพแวดล้อมทางเสียงที่เหมาะสม สามารถส่งเสริมความยืดหยุ่น (Plasticity) ของระบบการได้ยินและเป็นประโยชน์ต่อการรับรู้

การดูแลการได้ยินเป็นสิ่งสำคัญสำหรับทุกวัย ไม่ใช่แค่ผู้สูงอายุ การลดการสัมผัสเสียงดัง การใช้ที่อุดหูเมื่อจำเป็น และการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ เป็นขั้นตอนง่ายๆ ที่จะช่วยปกป้องการได้ยินและสุขภาพสมองในระยะยาว