ประเด็นสำคัญ
- Mindfulness ไม่ใช่การฝึกสมาธิ แต่คือ 'การสังเกตอย่างกระตือรือร้น' (active noticing) และตระหนักว่าทุกสิ่งไม่แน่นอนและเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ
- ร่างกายและจิตใจไม่ใช่สองสิ่งที่แยกจากกัน แต่คือสิ่งเดียวกัน การรับรู้และ Mindset ของเรามีอิทธิพลอย่างมหาศาลต่อสุขภาพกายและการแก่ชรา
- งานวิจัยแสดงให้เห็นว่าการเปลี่ยนแปลง Mindset เช่น การมองว่างานบ้านคือการออกกำลังกาย หรือการรับรู้ว่านอนหลับเพียงพอ สามารถส่งผลดีต่อสุขภาพได้อย่างแท้จริง (Placebo Effect)
- การท้าทาย 'ความจริงสัมบูรณ์' ที่เราถูกสอนมาตั้งแต่เด็ก และการตระหนักว่าข้อมูลส่วนใหญ่เป็นเพียง 'ความน่าจะเป็นสำหรับกลุ่ม' ไม่ใช่ 'ความจริงสำหรับปัจเจกบุคคล' จะช่วยให้เรามีทางเลือกและควบคุมชีวิตได้มากขึ้น
- ความเครียดคือ 'ฆาตกร' ตัวฉกาจ และเป็นเพียงสภาวะทางจิตวิทยาที่สามารถควบคุมได้ด้วย Mindset ที่ถูกต้อง การสังเกตความแปรปรวนของอาการป่วย ช่วยให้เรารู้สึกไม่สิ้นหวังและอาจนำไปสู่การแก้ไขปัญหาได้
ในโลกที่เต็มไปด้วยข้อมูลและ 'ความจริง' ที่เราเชื่อว่าแน่นอน Andrew Huberman ได้เชิญ Dr. Ellen Langer ศาสตราจารย์จาก Harvard ผู้บุกเบิกการศึกษา Mind-Body Connection มาแบ่งปันมุมมองอันน่าทึ่งที่จะเปลี่ยนวิธีคิดของคุณเกี่ยวกับสุขภาพ ชีวิต และการแก่ชราไปตลอดกาล
Mindfulness ในแบบฉบับของ Dr. Langer
สำหรับ Dr. Langer แล้ว Mindfulness ไม่ใช่การนั่งสมาธิ แต่คือ 'การสังเกตอย่างกระตือรือร้น' (active noticing) การตระหนักว่าทุกสิ่งไม่แน่นอนและเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ ลองสังเกตสิ่งใหม่ๆ 3 อย่างเกี่ยวกับคนที่คุณรัก หรือสิ่งใหม่ๆ 3 อย่างรอบตัวคุณทุกครั้งที่ออกไปเดินเล่น การทำเช่นนี้จะทำให้คุณเห็นว่าสิ่งที่คุณคิดว่ารู้ดีนั้น แท้จริงแล้วคุณอาจไม่รู้ดีเท่าที่คิด
ท้าทายความเชื่อที่ตายตัว
Dr. Langer ท้าทายแนวคิดที่ว่า '1+1=2' เสมอไป ยกตัวอย่างเช่น หมากฝรั่ง 1 ก้อนรวมกับหมากฝรั่ง 1 ก้อน ได้หมากฝรั่ง 1 ก้อนที่ใหญ่ขึ้น หรือเมฆ 1 ก้อนรวมกับเมฆ 1 ก้อน ได้เมฆ 1 ก้อนใหญ่ นี่แสดงให้เห็นว่า 'ความจริงสัมบูรณ์' ที่เราถูกสอนมาตั้งแต่เด็กนั้น อาจไม่ได้เป็นเช่นนั้นเสมอไป การตระหนักถึงความไม่แน่นอนนี้เองที่ทำให้เราใส่ใจและมีทางเลือกมากขึ้น
พลังของ Mindset ต่อสุขภาพ
งานวิจัยของ Dr. Langer ได้พิสูจน์ให้เห็นถึงพลังมหาศาลของจิตใจที่มีต่อร่างกาย
- การศึกษาในบ้านพักคนชรา: ผู้สูงอายุที่ได้รับโอกาสในการตัดสินใจเลือกสิ่งต่างๆ แม้จะเป็นเรื่องเล็กน้อย เช่น เลือกว่าจะดูหนังวันไหน หรือดูแลต้นไม้เอง มีชีวิตยืนยาวกว่ากลุ่มที่ได้รับการดูแลทุกอย่าง นี่แสดงให้เห็นว่า 'การมีทางเลือก' และ 'การใช้ความคิด' ส่งผลต่ออายุขัย
- การทดลองย้อนวัย (Counterclockwise Study): ผู้สูงอายุวัย 80 ปี ถูกพาไปใช้ชีวิตในสถานที่ที่จัดบรรยากาศให้เหมือน 20 ปีที่แล้ว โดยให้ใช้ชีวิตเสมือนว่าพวกเขายังหนุ่มสาว ผลลัพธ์ที่น่าทึ่งคือ การมองเห็น การได้ยิน ความจำ และความแข็งแรงของพวกเขาดีขึ้นอย่างเห็นได้ชัด และดูอ่อนเยาว์ลงอย่างน่าทึ่ง
- การศึกษาแม่บ้าน: แม่บ้านที่ทำงานทำความสะอาดถูกแบ่งเป็นสองกลุ่ม กลุ่มหนึ่งถูกสอนว่างานของพวกเขาคือการออกกำลังกายที่เพียงพอแล้ว ในขณะที่อีกกลุ่มไม่ได้รับข้อมูลนี้ แม้จะทำงานเท่ากัน แต่กลุ่มที่เชื่อว่างานของพวกเขาคือการออกกำลังกาย มีน้ำหนักลดลง รอบเอวลดลง และความดันโลหิตลดลงอย่างมีนัยสำคัญ
Placebo Effect: ยาที่ทรงพลังที่สุด
Dr. Langer ยืนยันว่า Placebo Effect (ผลที่เกิดขึ้นจากการเชื่อว่าได้รับยาหรือการรักษา) คือยาที่ทรงพลังที่สุดของเรา แทบทุกอย่างในร่างกายถูกควบคุมโดยความคิดของเรา แทนที่จะรู้สึกแย่เมื่อรู้ว่าได้รับยาหลอก เราควรตื่นเต้น เพราะนั่นหมายความว่า 'เราต่างหากที่เป็นคนรักษาตัวเอง' ไม่ใช่ยา!
Mind-Body Unity: กายกับใจคือหนึ่งเดียว
แนวคิด Mind-Body Connection มักจะแยกจิตใจและร่างกายออกจากกัน แต่ Dr. Langer เสนอว่าทั้งสองคือสิ่งเดียวกัน 'ที่ใดมีใจ ที่นั่นมีกาย' หากเรารวมจิตใจและร่างกายเข้าด้วยกัน พลังในการควบคุมสุขภาพของเราจะมหาศาล ยกตัวอย่างเช่น ประสบการณ์ส่วนตัวของเธอที่เคยป่วยจากการเชื่อว่ากินตับอ่อน และการที่แม่ของเธอหายจากมะเร็งที่ลามไปตับอ่อนได้อย่างน่าอัศจรรย์
ท้าทาย 'ความจริงสัมบูรณ์' ในการแพทย์และชีวิต
วิทยาศาสตร์ทุกแขนงให้ข้อมูลในรูปของ 'ความน่าจะเป็น' ไม่ใช่ 'ข้อเท็จจริงสัมบูรณ์' แต่เรามักถูกสอนให้เชื่อว่าการวินิจฉัยทางการแพทย์หรือกฎเกณฑ์ต่างๆ เป็นความจริงที่ตายตัว Dr. Langer ย้ำว่า 'ข้อมูลทั้งหมดที่ได้รับนั้นเป็นของกลุ่ม ไม่ใช่ของปัจเจกบุคคล' เราไม่สามารถทำนายผลลัพธ์ของแต่ละบุคคลได้ แต่เราสามารถควบคุมปฏิกิริยาของเราต่อสิ่งที่จะเกิดขึ้นได้เสมอ ดังนั้น ความเครียดที่เราแบกรับอยู่ส่วนใหญ่จึงไม่จำเป็น
ความยืดหยุ่นของความคิดและการรับรู้
การติดป้าย (Labels) และการยึดติดกับอัตลักษณ์ (Identity) เช่น 'ฉันเป็นคนแบบนี้' เป็นการจำกัดศักยภาพของเราอย่างมาก การตระหนักว่าทุกสิ่งสามารถเปลี่ยนแปลงได้ และทุกกฎเกณฑ์ล้วนมาจาก 'การตัดสินใจของใครบางคน' จะช่วยให้เรามีอิสระและยืดหยุ่นในการใช้ชีวิตมากขึ้น
แม้แต่เรื่องการนอนหลับ การรับรู้ว่าเรานอนหลับไปกี่ชั่วโมง (จากข้อมูลบนอุปกรณ์ติดตาม) ส่งผลต่อประสิทธิภาพการทำงานของสมองและร่างกายในวันถัดไปมากกว่าจำนวนชั่วโมงที่แท้จริงเสียอีก! นี่คืออีกหนึ่งข้อพิสูจน์ถึงพลังของ Mindset
ความสุขอยู่ในทุกขณะ
Dr. Langer ชี้ให้เห็นว่าความสุขและความสนุกสนานสามารถพบได้ในทุกกิจกรรม เพียงแค่เรา 'สังเกตอย่างกระตือรือร้น' ไม่ว่าจะเป็นการแปรงฟัน การทำความสะอาดห้องน้ำ หรือการเดินเล่น การทำสิ่งต่างๆ ด้วยความใส่ใจและมองให้เป็นเกม จะช่วยให้เราไม่รู้สึกเบื่อหน่ายหรือเครียด และสิ่งเหล่านี้เองที่นำไปสู่สุขภาพที่ดีและอายุที่ยืนยาวขึ้น
งานวิจัยของ Dr. Langer กับผู้ป่วยโรคเรื้อรัง เช่น Multiple Sclerosis หรือ Parkinson’s แสดงให้เห็นว่าการให้ผู้ป่วยสังเกตความแปรปรวนของอาการ (อาการดีขึ้นหรือแย่ลงเมื่อใด และทำไม) ทำให้พวกเขารู้สึกควบคุมอาการได้มากขึ้น สุขภาพจิตดีขึ้น และมีแนวโน้มที่จะพบวิธีแก้ปัญหาได้เอง
บทสรุปจาก Dr. Ellen Langer คือ ชีวิตที่ปราศจากความเครียดเป็นไปได้ เราทุกคนมีคุณค่าเท่าเทียมกัน และความสุขที่แท้จริงมาจากการตระหนักรู้ถึงศักยภาพของตัวเองและมองโลกด้วยสายตาที่เปิดกว้าง
เนื้อหาของ Dr. Ellen Langer และ Dr. Andrew Huberman มีความละเอียดและลึกซึ้งมาก แนะนำให้ดูฉบับเต็มเพื่อความเข้าใจที่สมบูรณ์และได้รับแรงบันดาลใจโดยตรงจากผู้บุกเบิกแนวคิดนี้
ดูคลิปเต็มด้านบนเพื่อเจาะลึกทุกแง่มุมของ Mind-Body Connection และค้นพบบทความเชิงลึกอื่น ๆ เพื่อสุขภาพกายและใจที่ดีของคุณ!