ไขความลับสิ่งที่สัตว์เลี้ยงต้องการ: เข้าใจพฤติกรรมและความสุขของเพื่อนซี้สี่ขา

Dr. Karolina Westlund ผู้เชี่ยวชาญด้านสัตววิทยา (Ethology) อธิบายว่า การทำความเข้าใจสัตว์เลี้ยงของเราเริ่มต้นจากการมองว่าพวกมันเป็นส่วนหนึ่งของธรรมชาติ และมีวิวัฒนาการมาในรูปแบบที่แตกต่างจากมนุษย์ การเข้าใจความต้องการพื้นฐานและวิธีที่พวกมันรับรู้โลกเป็นสิ่งสำคัญในการดูแลพวกมันให้มีสุขภาพกายและใจที่ดี

โลกในมุมมองของสัตว์ต่างๆ

ม้า: ม้าเป็นสัตว์เหยื่อและสัตว์ฝูง มีความระแวดระวังสูงและมีลานสายตาที่กว้าง Dr. Westlund ชี้ว่าการเลี้ยงม้าในปัจจุบันมักท้าทายสัญชาตญาณของพวกมัน เช่น การหย่านมเร็ว การเลี้ยงเดี่ยว และการให้อาหารที่กินหมดเร็ว ทำให้พวกมันไม่ได้ใช้เวลาหาอาหาร 16 ชั่วโมงต่อวันเหมือนในธรรมชาติ ซึ่งนำไปสู่พฤติกรรมมีปัญหา

สุนัข: สุนัขรับรู้โลกผ่านกลิ่นเป็นส่วนใหญ่ วิวัฒนาการของสุนัขจากการเลี้ยงหมาป่าให้เชื่องทำให้เราเลือกผสมพันธุ์เพื่อเน้นพฤติกรรมการล่าบางส่วน เช่น:

• นักดมกลิ่น (Sniffers): เช่น สุนัขพันธุ์ฮาวด์ ที่เก่งในการดมกลิ่น
• นักชี้เป้า (Pointers): เน้นการชี้เป้าเหยื่อ
• นักไล่ล่า (Chasers): เช่น สุนัขพันธุ์เกรย์ฮาวด์ ที่ชอบไล่ล่า
• นักคาบ (Grabbers): เช่น สุนัขพันธุ์รีทรีฟเวอร์ ที่ชอบคาบสิ่งของ
• นักฆ่า (Killers): เช่น สุนัขพันธุ์เทอร์เรียร์ ที่ถูกเพาะพันธุ์มาเพื่อกำจัดหนู
• ผู้พิทักษ์ปศุสัตว์ (Livestock Guardians): ที่มีลำดับพฤติกรรมการล่าน้อย แต่ยังคงการดมกลิ่น

การเข้าใจว่าสุนัขของเราอยู่ในหมวดหมู่ใด จะช่วยให้เราสามารถจัดหากิจกรรมที่ตอบสนองสัญชาตญาณของพวกมันได้ เช่น การทำ Nose Work สำหรับสุนัขนักดมกลิ่น หรือการเล่นชักเย่อสำหรับสุนัขที่ชอบคาบ/ฉีก

แมว: แมวบ้านมีวิวัฒนาการมาเป็นนักล่าโดดเดี่ยวที่รวมกลุ่มทางสังคมหลวมๆ Dr. Westlund แนะนำให้พิจารณาสามสิ่งในการดูแลแมว: สภาพแวดล้อมทางสังคม (ควรอยู่กับแม่นานถึง 14 สัปดาห์), การหาอาหาร (แมวส่วนใหญ่ยังคงพฤติกรรมการล่าครบวงจร), และการตอบสนองต่อภัยคุกคาม (มนุษย์มักกอดแมวซึ่งแมวอาจมองว่าเป็นการถูกคุกคาม) การที่แมวนำเหยื่อกลับบ้านไม่ใช่ของขวัญ แต่เป็นเพราะพวกมันรู้สึกปลอดภัยในบ้าน

นกแก้ว: นกแก้วฉลาดและต้องการความปลอดภัย ปฏิสัมพันธ์ทางสังคม และการหาอาหาร การให้อาหารในจานเฉยๆ อาจทำให้พวกมันเบื่อและแสดงพฤติกรรมทำลายข้าวของ เพราะไม่ได้รับการกระตุ้นให้ใช้พฤติกรรมการหาอาหารตามธรรมชาติ

อารมณ์และปฏิสัมพันธ์

Core Affect Space: อารมณ์ของสัตว์สามารถแบ่งตามแกนความพึงพอใจ/ไม่พึงพอใจ และแกนการตื่นตัว/สงบ การสร้างสภาพแวดล้อมที่ลดอารมณ์เชิงลบและกระตุ้นให้เกิดความสนใจ จะช่วยให้สัตว์รู้สึกผ่อนคลายและปลอดภัย

การลูบไล้: สัตว์เลี้ยงแต่ละตัวมีความชอบในการสัมผัสที่แตกต่างกัน ควรใช้ 'การทดสอบความยินยอม' โดยลูบไล้เพียงไม่กี่วินาทีแล้วดูว่าพวกมันต้องการให้เราลูบต่อหรือไม่ การลูบช้าๆ และการอยู่ในภาวะอารมณ์ที่สงบของเราเองก็ช่วยให้สัตว์ผ่อนคลายได้

การครอบงำ: Dr. Westlund ชี้ว่าแนวคิดเรื่อง 'การครอบงำ' ในความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับสุนัขมักถูกตีความผิดตามความหมายทางสังคมวิทยา ในทางสัตววิทยา การครอบงำหมายถึง 'การจัดลำดับความสำคัญในการเข้าถึงทรัพยากร' สุนัขรับรู้ว่าเราแตกต่างจากพวกมัน และจะเรียนรู้จากบริบทและผลลัพธ์ของพฤติกรรม

ความเห็นอกเห็นใจ: สัตว์สังคมหลายชนิด โดยเฉพาะสุนัข มีแนวโน้มที่จะมีความเห็นอกเห็นใจและสามารถอ่านอารมณ์ของกันและกันได้ ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญสำหรับการอยู่ร่วมกันในกลุ่ม

ประเด็นสำคัญอื่นๆ

การทำเครื่องหมายกลิ่น: การถูหัวของแมวเป็นการทำเครื่องหมายกลิ่นเพื่อสร้างความรู้สึกเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่ม ส่วนการเตะดินหลังขับถ่ายของสุนัขอาจเป็นการกระจายกลิ่นมากกว่าการปกปิด

ความผูกพัน (Attachment Bonds): สุนัขสร้างความผูกพันแบบยึดมั่นกับมนุษย์ คล้ายกับความผูกพันระหว่างแม่กับลูกในมนุษย์ ซึ่งแตกต่างจากการ 'ประทับตรา' (Imprinting) ที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว ความผูกพันที่มั่นคงจากการดูแลที่เชื่อถือได้จะช่วยให้สุนัขสามารถควบคุมอารมณ์ตนเองได้ดีขึ้นเมื่อเผชิญกับความเครียด Dr. Westlund แนะนำว่าการหย่านมเร็วเกินไป (ก่อน 8 สัปดาห์) อาจนำไปสู่ความผูกพันที่ไม่มั่นคง

การทำหมัน: เป็นประเด็นที่มีความแตกต่างทางวัฒนธรรมและมีผลกระทบต่อฮอร์โมนและพฤติกรรมของสัตว์เลี้ยงอย่างมาก การทำหมันอาจเพิ่มความกลัว ความก้าวร้าว และความไวต่อเสียงในสุนัขเพศผู้ได้ ควรปรึกษาสัตวแพทย์อย่างละเอียดเพื่อพิจารณาทางเลือกที่เหมาะสมที่สุดสำหรับสายพันธุ์และตัวสัตว์เลี้ยงแต่ละตัว

มนุษย์ในฐานะสัตว์: สิ่งที่ทำให้มนุษย์แตกต่างจากสัตว์อื่นอย่างชัดเจนคือ 'การเรียนรู้ทางวัฒนธรรม' เราสามารถเรียนรู้จากองค์ความรู้ที่สั่งสมมานับพันปี ซึ่งเป็นสิ่งที่สัตว์อื่นทำได้ยากกว่า